2024 yılı, Türkiye'de sosyal medya platformlarına yönelik erişim engellerinin yoğunlaştığı bir yıl oldu. Twitch, Kick, Roblox, Wattpad, Instagram ve Discord gibi milyonlarca kullanıcıya hitap eden platformlar, çeşitli gerekçelerle erişime engellendi.
Erişim engeli kararlarının yasal dayanakları genellikle “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” oldu. Ancak engelleme kararlarından önce, bu platformların “çocuk istismarı”, “yasadışı bahis ve terörün finansmanına kullanılması” gibi iddialar yoğun bir biçimde çeşitli sosyal medya hesaplarında ya da yetkililerce gündeme getirildi.
Kick ve Twitch gibi canlı yayın platformlarına arka arkaya getirilen erişim engelleri, yılın ilk aylarında öne çıkan gelişmelerden oldu. Yaz aylarında Wattpad’in dünya çapında ilk kez Türkiye’de engellenmesi ve ardından Instagram için verilen engel kararı, hem yerel hem de uluslararası kamuoyunun ilgisini çekti. Özellikle çocuklar arasında popüler olan Roblox ile mesajlaşma uygulaması Discord’un engellenmesi de öne çıkan erişim engeli vakalarından…
Peki, bu platformlar neden erişime kapatıldı ve alınan kararların gerekçeleri nelerdi? 2024’te yaşanan erişim engellerini ve bu süreçte öne çıkan detayları derledik.
Önce Kick, ardından Twitch erişime engellendi
20 Şubat 2024’te canlı yayın platformu Kick’e getirilen erişim engeli, 2024’te bir sosyal medya platformu için verilen ilk engel kararı oldu.
Kick'in erişim engeline gerekçe olarak "yasa dışı bahis ve terörün finansmanınına katkı sunmak" gösterildi.
Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğünün kararıyla engellenen Kick’in MENA Bölgesi sorumlusunun resmi hesabı Trq,”Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) hiçbir uyarı yapmadan siteye erişimi engelledi” dedi.
Twitch'in en büyük rakibi olarak görülen Kick’in engellenmesi yayıncılar arasında geniş bir yankı buldu. Kendilerine sunulan daha yüksek ücretler karşılığında Twitch’ten ayrılıp Kick’e geçen yayımcılar, engel kararı sonrası Twitch’e geri döndü.
Ancak Kick’ten iki gün sonra, 22 Şubat 2024’te Twitch’e de erişim engellendi. Twitch’in engel gerekçesi de Kick’e benzer şekilde "yasa dışı bahis ve terörün finansmanınına katkı sunmak" oldu.
Kumar içerikli yayımları Türkiye'ye kapatmaları üzerine Kick’in engeli 26 Şubat, Twitch’in engeliyse 1 Mart 2024’te kaldırıldı.
Emniyetin kullandığı sitelere dahi erişim engeli uygulandı
Dünyanın en popüler link kısaltma araçlarından biri olan Bitly, 2024’te internet sitesi erişime engellenenler arasında en şaşkınlık yaratan platform oldu.
Zira “yasa dışı bahis ve terörün finansmanına katkı sunduğu” gerekçesiyle erişime engellenen platform, Ankara Emniyet Müdürlüğü tarafından bile kullanılıyordu.
8 Mart 2024’te Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından verilen erişim engeli kararı, kısa bir süre sonra kaldırıldı.
Zira Türkiye’de erişim engeli kararlarını yalnızca mahkemeler vermiyor, aralarında Sermaye Piyasası Kurulu, Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, Yüksek Seçim Kurulu, BDDK, Türkiye Jokey Kulübü, Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı'nın da olduğu 30'a yakın kurumun erişim engeli kararı verme yetkisi var.
Türkiye, Wattpad’e erişim engeli getiren ilk ülke oldu
12 Temmuz 2024’te, amatör ve profesyonel yazarların eserlerini yayımladığı hikaye platformu Wattpad’e erişimin engellenmesiyse dünya çapında bir ilk oldu.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının talebi üzerine “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” gerekçesiyle verilen bu kararla Wattpad, ilk kez bir ülkede engellenmiş oldu.
Konuyla ilgili 26 Temmuz 2024’te bir açıklama yapan Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, Wattpad’de çocukları zorbalık, şiddet ve cinsel istismara teşvik eden içerikler olduğunu söyledi ve platformun engellenmesini bu nedenle istediklerini belirtti.
Ankara 10. Sulh Ceza Hakimliği tarafından verilen kararla wattpad.com’un yanı sıra platformun App Store ve Google Play’deki uygulamalarına da erişim engeli getirildi.
50 farklı dilde yayım yapan ve aylık 90 milyondan fazla okuyucusu olan Wattpad’e Türkiye’den erişim hâlâ engelli.
Bakan “kararlarımıza uymuyor” dedi, Instagram erişime engellendi
2024’te erişim engeli getirilen platformlar arasında en çok ses getirense hiç şüphesiz Instagram oldu.
Dünya çapında yaklaşık 1.5 milyar, Türkiye’deyse aylık 50 milyon kullanıcısı olan Instagram, müstehcenlik, fuhuş, çocukların cinsel istismarı, uyuşturucu kullanımı gibi "Katalog suçlar" konusunda Türkiye adli ve idari makamlarının verdiği erişim engeli kararlarına uymadığı iddiasıyla 2 Ağustos 2024’te erişime engellendi.
BTK tarafından verilen karar sonrası, Instagram’ın çatı şirketi META ve hükümet yetkilileri, engelin kaldırılması için sekiz gün boyunca görüşmeler yaptı. Sekizinci günün sonunda açıklama yapan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Meta'nın Türkiye hükümetinin şartlarına uymayı kabul ettiğini duyurdu.
Bunun üzerine erişim engeli 10 Ağustos 2024’te kaldırıldı.
Roblox’a erişim engeli: “Çocukları cinsel istismardan koruyacağız”
Instagram’ın engellenmesinden beş gün sonra, bu kez de özellikle çocuklar arasında popüler olan çevrimiçi oyun platformu Roblox hedef alındı.
İçerisinde birden fazla oyun bulunan ve kullanıcıların oyun geliştirip birbirlerinin oyunlarını oynayabildiği Roblox, 7 Ağustos 2024’te Adana 6. Sulh Ceza Hakimliğince erişime engellendi.
Dünya çapında yaklaşık 90 milyon kullanıcısı olan Roblox, “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” gerekçesiyle engellenirken Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, kararın "çocukların istismarına neden olacak içerikler barındırması" sebebiyle alındığını söyledi.
1 Ağustos 2023- 1 Ağustos 2024 arasında Türkiye’deki geliştirici topluluğuna toplam 172 milyon lira ödeyen Roblox’un internet sitesi ve mobil uygulamasındaki erişim engeli, hâlâ geçerliliğini koruyor.
Ses de gitti görüntü de: Discord, erişime engellendi
Çoğunlukla oyunseverler ve şirket çalışanları tarafından kullanılan Discord da 2024’te erişim engeli getirilen sosyal medya platformları arasında yer aldı.
Sesli, yazılı ve görüntülü sohbet uygulaması, 4 Ekim 2024’te İkbal Uzuner ve Ayşenur Halil adlı 19 yaşındaki iki kadının aynı yaştaki Semih Çelik tarafından öldürülmesinin ardından tartışma konusu oldu.
Cinayetlerin ardından Çelik'in Discord üzerinden bir kadın nefretiyle bilinen Incel grubuyla iletişim halinde olduğu iddia edildi. Devamında da Discord’da suç unsuru içerikli paylaşımlar yapılan çok sayıda grup olduğu ve bunların üyelerini suça özendirdiği öne sürüldü.
Bunun üzerine platform, "çocukların cinsel istismarı ve müstehcenlik suçlarının işlendiğine dair yeterli şüphenin bulunması" nedeniyle 9 Ekim 2024’te Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliğince erişime engellendi.
Aylık aktif kullanıcı sayısı 150 milyonun üzerinde olan Discord’un internet sitesi ve mobil uygulaması hâlâ Türkiye’den erişime engelli durumda.
Yetişkin içerikleri platformu Fansly de nasibini aldı
Abonelik modeline dayalı içerik platformu Fansly, yılın son çeyreğinde erişime engellenen bir diğer platform oldu.
Sanatçı, model veya influencerların, takipçilerine özel yetişkin içerikleri ürettiği platform, BTK’nın 10 Aralık 2024 tarihli kararıyla erişime engellendi.
Fansly’nin erişim engeli kararı, bir süre sonra kaldırıldı.
Bento
2024’te erişim engeli getirilen son sosyal medya platformuysa Bento oldu.
Kullanıcıların tüm dijital kimliklerini, sosyal medya bağlantılarını ve içeriklerini tek bir kişiselleştirilmiş sayfada toplamasına olanak tanıyan Bento, BTK’nın 27 Aralık 2024 tarihli kararıyla erişime engellendi.
2025 yılında da yeni erişim engeli kararları verilmesi sürpriz olmayacak.
Yazan:
Ali Safa Korkut
Gazeteci. Daha önce MLSA'nın Free Web Turkey projesinin koordinatörlüğü ile editörlüğünü yaptı. İnternet sansürü, bilgiye erişim hakkı ve veri güvenliği gibi konularda haber ve raporlar yazıyor.
