4 Aralık 2024 tarihinde Balkanların farklı bölgelerinden dijital hak savunucuları Tiran’da bir araya gelerek Balkan Araştırmacı Gazetecilik Ağı (BIRN) Dijital Haklar Konferansı’na katıldı. Bu buluşma, dijital alandaki kontrolsüz yasalar ve Büyük Teknoloji şirketlerinin ilgisizliği gibi artan sorunları ele alma aciliyetini bir kez daha gözler önüne serdi ve ulusal sınırları aşan özgürlükleri koruma konusunda çözümler paylaşmak için bir platform sağladı.
Balkanlarda dijital hakların durumu
Eva Bavčić’in sunduğu BIRN Dijital Hak İhlalleri Yıllık Raporu, konferansın seyrini belirledi ve önemli trendleri vurguladı: Yasal aşırılıklar, dijital güvenlik zaafları, yükselen nefret söylemi, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve teknoloji destekli seçim müdahaleleri.
Katılımcılar, bölgesel çözümler ihtiyacını vurgulayan, gölge yasaklar, keyfi içerik kısıtlamaları ve küresel teknoloji devlerinin yerelleştirme eksiklerine ilişkin benzer hikayeler paylaştı.
Bir diğer sürekli endişe konusu, aday ülkelerde AB ilhamlı yasaların hızla kabul edilmesiydi. Çoğu zaman kamusal tartışma ya da ilgili paydaşlarla danışma olmaksızın uygulamaya konulan bu yasalar, hakları koruma yerine baskı aracı haline gelme riski taşıyor.
Yasama süreçlerindeki şeffaflık ve kapsayıcılık eksikliği, bu yasaların etkinliğini azaltıyor ve koruması gereken toplulukları uzaklaştırıyor.
Büyük teknoloji şirketlerinin bölgesel etkisi
Büyük teknoloji şirketlerinin, Balkanlardaki tutarsız yaklaşımı, öne çıkan bir sorun olarak ortaya çıktı. Katılımcılar, hizmetlerin yetersiz yerelleştirilmesini ve keyfi sansürü—özellikle Srebrenica Soykırımı yıldönümü sırasında Meta’nın hesapları ve içerikleri yasaklamasını—eleştirdi.
