31 Mart 2024 yerel seçimlerinden bu yana toplam 11 il ve ilçe belediyesine kayyum atandı:
Hakkari, Esenyurt (İstanbul), Mardin Büyükşehir, Batman, Halfeti (Şanlıurfa), Tunceli, Ovacık (Tunceli), Bahçesaray (Van), Akdeniz (Mersin), Siirt Belediyesi ve Van Büyükşehir.
Atanan kayyumların yaptığı ilk iş ise seçilmiş belediye başkanları dönemine ait paylaşımları belediyelerin dijital kanallarından silmek oldu.
Akdeniz, Bahçesaray ve Esenyurt belediyesi kayyumları, belediyelerin sosyal medya hesaplarında yapılan paylaşımları silerken Akdeniz ve Esenyurt belediyesi kayyumları, buna ek olarak, internet sitesindeki paylaşımları da kaldırdı.
Batman, Siirt ve Tunceli belediyesi kayyumları ise Kürtçe paylaşımları hedef aldı. Tunceli Belediyesi kayyumu, Twitter hesabının isim, kullanıcı adı ve konum bilgisini Türkçeleriyle değiştirdi. Ayrıca sosyal medya paylaşımlarının Kürtçe olarak da yapılması uygulamasına son verdi. Batman Belediyesi kayyumu, internet sitesindeki tüm Kürtçe içerikleri silmenin yanı sıra seçilmiş belediye eş başkanlarının yaptığı çalışmalara dair Türkçe haber ve bilgilendirme metinlerini de kaldırdı.
Kayyumlar, sosyal medya paylaşımlarını da verilecek olan yanıtlara kapattı.
Van kayyumu sabah atandı, öğlen olmadan tüm paylaşımları sildi
15 Şubat’ta, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partili (DEM Parti) Abdullah Zeydan ve Neslihan Şedal’ın eş başkanlığını yürüttüğü Van Büyükşehir Belediyesine de kayyum atandı.
Zeydan’ın yerine Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirilen Van Valisi Ozan Balcı ilk iş olarak belediyenin dijital kanallarını temizledi.
Öyle ki 15 Şubat sabahı görevlendirilen kayyum, henüz öğlen olmadan, belediyenin resmi Twitter hesabından Zeydan ve Şedal döneminde atılmış tüm tweetleri sildi. Kayyumdan önce 5 bin 729 olan tweet sayısı, 2 bin 256’ya kadar düşürüldü. Bununla birlikte, belediyenin tüm tweetleri gelebilecek olan yanıtlara kapatıldı.
Instagram hesabında da bir temizlik yapan kayyum, seçilmiş başkanlar döneminde yapılan tüm paylaşımları kaldırdı.
Bununla da yetinmeyen kayyum yönetimi, belediyenin internet sitesini de bakıma aldı.
Siirt Belediyesine yanıt vermek yasak
29 Ocak’ta, eş başkanlığını Mehmet Kaysi ve gazeteci Sofya Alağaş’ın yaptığı Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partili (DEM Parti) Siirt Belediyesine atanan kayyum da benzer bir yol izledi.
Belediyede kayyum olarak görevlendirilen Siirt Valisi Kemal Kızılkaya, belediye başkan vekili olarak görevlendirildiği duyurulan tweet başta olmak üzere belediyenin tüm tweetlerini gelebilecek olan yanıtlara kapattırdı. Aynı uygulama, belediyenin Instagram hesabında da yapıldı.
Bunun yanı sıra, Twitter ve Instagram paylaşımlarının Türkçeyle birlikte Kürtçe olarak atılması uygulamasına da kayyum dönemiyle birlikte son verildi. Paylaşımlar şu an sadece Türkçe yapılıyor.
Akdeniz Belediyesi:Sosyal medya ve internet sitesi paylaşımları artık yok
10 Ocak’ta DEM Partili Mersin Akdeniz Belediyesine kayyum olarak atanan Akdeniz Kaymakamı Zeyit Şener ise bunu birkaç adım ileri taşıdı.
DEM Partili Belediye Eş Başkanları Hoşyar Sarıyıldız ve Nuriye Arslan’ın yerine getirilen Şener, tıpkı Siirt Belediyesi kayyumu gibi belediye başkan vekili olarak görevlendirildiği duyurulan tweet başta olmak üzere belediyenin tüm tweetlerini, gelebilecek olan yanıtlara kapattırdı. Kayyum, Sarıyıldız & Arslan döneminde belediyenin Twitter ve Instagram hesapları ile resmi internet sitesinde yapılmış tüm paylaşımları da kaldırdı.
Bununla birlikte belediyenin internet sitesi de etkisiz kılındı. Site, yalnızca belediyeye kayyum atandığına dair duyuruyu barındırıyor.
Bahçesaray Belediyesi: Dem Parti dönemi silindi, AKP dönemi paylaşımlarına dokunulmadı
29 Kasım 2024’te, Ayvaz Hazır ve Nebahat Benek eş başkanlığındaki DEM Partili Bahçesaray Belediyesine atanan kayyum da aynı yolu izledi.
Bahçesaray Belediyesi Başkan Vekili olarak atanan Bahçesaray Kaymakamı Harun Arslanargun da Hazır ve Benek döneminde belediyenin Twitter ve Instagram hesaplarından yapılmış tüm paylaşımları kaldırttı.
Hazır ve Benek’ten önceki dönem görev yapan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Bahçesaray Belediye Başkanı Meki Arvas döneminde yapılan paylaşımlara ise dokunulmadı.
Tunceli Belediyesi: Belediyenin ismi de değiştirildi kullanıcı adı da
22 Kasım 2024’te Cevdet Konak ile Birsen Orhan eş başkanlığındaki Dem Partili Tunceli Belediyesine atanan kayyum ise farklı bir değişikliğe gitti.
Belediyeye kayyum olarak atanan Tunceli Valisi Bülent Tekbıyıkoğlu, ilk iş olarak, DEM Parti döneminde “Dersim Belediyesi” olan Twitter hesabının adını “Tunceli Belediyesi” olarak değiştirtti.
“@Dersimbel” olan kullanıcı adını da “@Tuncelibel62” olarak değiştiren kayyum, hesabın biyografi bölümündeki “Birlikte başardık, birlikte yöneteceğiz!” ifadesini de kaldırdı. Bu ifadenin yerine Türk bayrağı emojileri konuldu.
Hesabın konum bilgisinde yer alan ve Tunceli’nin eski isimlerinden biri olan Zazaca kökenli “Mamekiye” ifadesi de kayyumla birlikte “Tunceli” olarak değiştirildi.
Batman Belediyesi: Eski başkanlara dair haberler ve Kürtçe içerikler kaldırıldı
Gülistan Sönük ile Yeşil Işık eş başkanlığındaki Dem Partili Batman Belediyesine atanan kayyum ise belediyenin iki dilli internet sitesini tek dile indirdi.
Batman Valisi Ekrem Canalp’in 4 Kasım 2024’te kayyum olarak görevlendirilmesiyle birlikte belediyenin resmi internet sitesinden tüm Kürtçe haber ve bilgilendirme metinleri kaldırıldı.
Kürtçenin yanı sıra Batman Belediyesi eş başkanları Gülistan Sönük ile Yeşil Işık’ın yaptığı çalışmalara dair Türkçe olarak yayımlanan haber ve bilgilendirme metinleri de internet sitesinden kaldırılanlar arasında yer aldı.
Kayyum, Tweet ve Instagram paylaşımlarının Türkçenin yanı sıra Kürtçe olarak atılması uygulamasına da son verdi. Paylaşımlar şu an sadece Türkçe yapılıyor.
Esenyurt Belediyesi: Ahmet Özer dönemindeki tüm paylaşımlar kaldırıldı
Cumhuriyet Halk Partili Esenyurt Belediye Başkanı Prof. Dr. Ahmet Özer, 30 Ekim 2024’te tutuklanarak cezaevine gönderildi.
Bunun üzerine Esenyurt Belediyesi, 31 Mart 2024 yerel seçimleri sonrası kayyum atanan ilk belediye oldu.
Özer yerine getirilen İstanbul Vali Yardımcısı Can Aksoy döneminde de ilk icraat olarak belediyenin Twitter ve Instagram hesaplarının tüm paylaşımları yanıtlara kapatıldı.
Kullanıcılar, Aksoy’un kayyum olarak atandığı tarih olan 31 Ekim 2024’ten bu yana belediyenin hiçbir gönderisine yorum yapamıyor.
Kayyum dönemiyle birlikte belediyenin Twitter ve Instagram hesabı üzerinden Özer döneminde yapılan tüm paylaşımlar da kaldırıldı.
“Kamu görevlileri tarafsız olmalı”
Bilişim Hukukçusu Prof. Dr. Yaman Akdeniz, kamu görevlilerinin kurumsal ve kişisel sosyal medya hesaplarını keyfi kullanamayacaklarını ve nasıl kullanacaklarına dair kurul kararları olduğunu söyledi.
Kamu Görevlileri Etik Kurulu’nun, buna dair kararlarında, kamu görevlilerinden tarafsız olmalarını istediğini söyleyen Akdeniz şöyle devam etti:
"Kurulun, Yerel Yönetim Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ve Sosyal Medya Etik İlkeleri şeklinde iki ilke kararı var. Özellikle Sosyal Medya Etik İlkelerinde kamu görevlilerinin tarafsız olmaları gerektiği ve hatta kurumsal sosyal medya hesabının kullanımıyla ilgili ilkeler belirlenmiş. Bunlar bir tarafa, kamuda süreklilik de esastır ve geçmişi değiştirmek mümkün değildir. Bu bağlamda da toplumsal hafızaya zarar verecek şekilde kayyumların belediyelerin sosyal medya hesaplarını ve internet sitelerindeki içerikleri silmesi, hukuka aykırı olmasa bile, etik bir davranış olarak değerlendirilemez.”
“Yasal bir dayanağı olmayan, keyfî bir uygulama”
Akdeniz, İnternet sansürlerinin toplumsal hafızaya zarar verdiğini ve bunu İfade Özgürlüğü Derneği (İFÖD) olarak yayımladıkları Hafızamız Siliniyor ile Hatırlama Hakkı raporlarında gündeme getirdiklerini söyledi:
“Şimdi benzer bir uygulamanın çeşitli belediyelere atanan kayyumlar tarafından ve herhangi bir yasal dayanak olmadan yapıldığını öğreniyoruz. Kayyumların bu uygulaması sadece etik kurallara aykırı değil, aynı zamanda keyfidir ve ancak sansür olarak tanımlanabilir.”
Kamuoyunun geçmişi unutmama ve hatta hatırlama hakkının korunması bakımından internet arşivlerinin hayati olduğunu belirten Akdeniz, “Geçmişe ait haber ve veriler, ayrıca hesap verebilirlik ve vatandaşların devletten hesap sorma hakkıyla da yakından ilgilidir. Dolayısıyla daha önceki yönetimler tarafından paylaşılan bilgi ve belgelerin kayyumlar tarafından keyfi olarak silinmesi veya kaldırılması, halkın haber ve bilgi alma hakkına zarar verici niteliktedir.” dedi.
Akdeniz, arşivlerin, toplumların kolektif hafızasının korunmasında kritik bir rol oynadığı, bu sebeple de koruma altında olduğuyla ilgili UNESCO ve Avrupa İnsan hakları Mahkemesi (AİHM) kararları olduğunu da anlattı:
“Geçmişe ve arşivlere zarar verecek uygulamalar ise toplumsal hafıza ve hatırlama hakkı bakımından ciddi sorun teşkil ediyor. Biz ise Türkiye’de, toplumsal hafızanın korunmasından ziyade yok edilmesine yönelik çalışma ve uygulamalarla karşı karşıyayız.”
Yazan:
Ali Safa Korkut
Gazeteci. Daha önce MLSA'nın Free Web Turkey projesinin koordinatörlüğü ile editörlüğünü yaptı. İnternet sansürü, bilgiye erişim hakkı ve veri güvenliği gibi konularda haber ve raporlar yazıyor.
