Türkiye nüfusundaki artışın yavaşlamakta olduğu epeydir bilinen bir gerçek. Bu durumun önümüzdeki onyıllara nasıl yansıyacağı ise yakın zamana kadar netleşmemişti. Temmuz ayında Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yeni nüfus projeksiyonlarını yayınlamasıyla birlikte bu konu büyük ölçüde açıklığa kavuşmuş oldu.

Şu anki gidişata göre ülkemizin nüfusu hiçbir zaman 100 milyona ulaşmayacak. Bununla birlikte, geleceğin Türkiye’sinde nüfusun önemli bir bölümü çalışma çağını geride bırakmış bireylerden oluşacak. Ve görünen o ki, genç nüfus da azalacak.

Bu tablonun ortaya koyduğu en düşündürücü sorulardan biri de şu: Peki, bu yaşlı nüfusun emeklilik giderlerini kim karşılayacak? O yılların çalışan nüfusu bunu finanse edebilecek mi? 

Nüfus projeksiyonlarını yorumlamadan önce, güncel duruma bir bakalım.

2000 yılından günümüze Türkiye nüfusu

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre, Türkiye'de ikamet eden nüfus 2023 yılı sonunda bir önceki yıla göre 93 bin kişi arttı ve 85,4 milyon kişiye ulaştı. 2000 yılındaki 64,7 milyonluk nüfusa göre ciddi bir artış söz konusu olsa da, son dönemdeki görünüm eski yıllardan oldukça farklı.

85 milyonluk nüfusumuz yakın geçmişte T.C. vatandaşlığı almış olanların yanı sıra ülkemizde ikamet eden 1 milyon 570 bin yabancı uyruklu kişiyi de kapsıyor. Geçerli bir ikamet belgesi veya çalışma iznine sahip olanlar bu kapsama girerken, geçici koruma statüsüyle ülkede bulunan Suriyeliler hesap dışı tutuluyor. Yabancı uyruklu nüfusun bir önceki yıla göre 253 bin kişi azalmış olması dikkat çekici. Bunların bir kısmı Türkiye’yi terk etmiş, bir kısmı ise vatandaşlık almış olmalı.

Doğumlar ve ölümler

Ülke nüfusundaki değişimin başlıca belirleyicisi son bir yıl içinde gerçekleşen doğum ve ölüm sayıları. Türkiye’de 2000 yılında 1,4 milyon olan doğum sayısı 2023’te 1 milyonun altına düşmüş durumda. Doğum ve ölüm sayıları arasındaki fark da 2000 yılında 923 bin iken, 2023’te 432 bine inmiş. Doğum sayısındaki azalış ailelerin eskiye göre daha az çocuk sahibi olmalarının doğal bir sonucu.

Ölüm sayısının zaman içinde çok fazla artmamasının nedeni ise insanların artık daha uzun yaşıyor olması. Doğuşta beklenen yaşam süresi 2000 yılında 71 yıl (erkeklerde 69, kadınlarda 73,1) iken, 2023 yılında 77,9 yıla yükselmiş (erkeklerde 75,3, kadınlarda 80,6).