Havai fişeklerin en çok kullanıldığı o güne az kaldı. Çevreciler ve hayvanseverler, birçok araştırmayla zararları belgelenen havai fişeklerin patlatılmadığı bir yılbaşı istiyor.
İstanbul’da valilik kararıyla saat 22.00’den sonra havai fişek patlatılması zaten yasak. Bu yasağın yılbaşı gecesini kapsayıp kapsamadığı ise henüz belli değil.
Kim icat etti bunu?
Tarih kaynaklarında ilk havai fişeğin nerede ve ne zaman keşfedilip kullanıldığına dair farklı bilgiler var. Çin’de, Hindistan’da ya da Ortadoğu’da ortaya çıktığı söyleniyor. Ama en yaygın görüş, ilk havai fişeğin milattan önce 2. yüzyılda Çin’in antik Liuyang kentinde kullanıldığı.
Ateşe atılan bambu saplarının içindeki boş hava ceplerinin ısınıp gürültüyle patladığının anlaşılması ve geliştirilmesi, havai fişeklerin başlangıcı olarak kabul ediliyor.
Çin’de ilk zamanlar kötü ruhları uzaklaştırmak amacıyla kullanılan patlayan bambuların evrilmesi milattan sonra 7. yüzyılda başladı. Çinli bir simyacı potasyum nitrat, kükürt ve kömürü karıştırarak ilk barutu icat etti ve bambu çubuklarına yerleştirdi.
Zamanla Asya’ya yayılan ve kutlamalarda kullanılmaya başlanılan havai fişekler, 1292 yılında İtalyan kaşif Marco Polo tarafından Avrupa’ya getirildi. 1600’lü yıllarda da Amerika’ya yayıldı. Önemli günlerin, savaş zaferlerinin, kutlamaların hatta zamanla düğünlerin vazgeçilmezi oldu.
Osmanlı’da havai fişek
Osmanlı’da ilk havai fişeğin 15. yüzyılda Fatih Sultan Mehmet döneminde, şehzadelerin sünnet düğününde kullanıldığı biliniyor. Bir ay boyunca süren düğünde her gece yapılan havai fişek gösterilerini, halkın toplanarak seyrettiği tarihi kaynaklarda yer alıyor.
